Şevket Süreyya Aydemir Kimdir? Biyografi

Şevket Süreyya Aydemir, 1897 yılında Edirne'de doğdu. Tuna’lı bir göçmen ailesidir. İlk ve orta öğrenimini Edirne’de yaptıktan sonra Edirne Öğretmen Okulu’nu bitirdi. Edirne Muallim Mektebinde okurken Turancı görüşü benimsedi. Azerbaycan, Dağıstan ve Gürcistan'da öğretmenlik yaptı.

I. Dünya Savaşı’nda yedek subay olarak Kafkas cephesindeki çarpışmalara katıldı. Sarıkamış Savaşı'nda yaralandı. Cephedeyken okuduğu Müfide Ferit'in Aydemir adlı romanı onu çok etkiledi.

İleride Soyadı Kanunu çıktığında Aydemir soyadını seçmesi bu romanın etkisiyledir.

1919’da öğretmenlik yapmak üzere Âzerbaycan’a tayinen gönderildi. Burada bulunduğu sırada Sovyet Devriminin etkisinde kalarak Komünist fikirleri benimsedi. Türkiye Komünist Partisine (TKP) girdi.

Osmanlı İmparatorluğu çöküp Edirne işgal edilince, Turan’a koştu, öğretmenlik yaptı, gönüllü birlikler kurup savaşlara katıldı. Bütün bu savaşlar ve ihtilaller içinde kültür yetersizliğini kavradı. Moskova’ya giderek, Moskova Üniversitesinde İktisadi ve Sosyal Bilimler Okulu'na gitti. 1923 yılında Türkiye'ye döndü. Türkiye’ye dönünce önce Ankara’da ekonomi öğretmenliği yaptı, TKP idârecileri arasında yer aldı. Komünist fikir ve görüşleri yaymaya çalışan Aydınlık dergisinde yazılar yazdı. 1925 senesinde dergi kapatılınca, dergide yayınlanan yazıları sebebiyle tutuklandı. Siyasal faaliyetlerinden dolayı Ankara İstiklal Mahkemesi'nce 10 yıl hapse mahkum edildi ve 1925'de 18 ay hapis yattıktan sonra aftan yararlandı. 1927 senesinde tekrar tutuklanarak yargılandı fakat berat etti. Bundan sonra komünizm çizgisinden ayrılıp bir nevî milliyetçi komünizm anlayışını savunmaya başladıysa da Türkiye için geçerli düşüncenin Kemalizm olduğu görüşüne döndü. Sonra da 1928 senesinde devlet sektöründe yüksek görevler aldı. Eğitimci ve iktisatçı olarak devlet hizmetinde görev aldı; Yüksek ve Teknik Öğretim Umum Müdür Muavini Ankara Belediyesi İktisat müdürlüğü, Ankara Ticaret Lisesi müdürlüğü, İktisat vekaleti Sanayi Tetkik Heyeti reisliği, Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu Üyeliği görevlerinde bulunduktan sonra 1951 senesinde emekliye ayrıldı ve kendini tamamen eser yazmaya verdi. Atatürk’ün takdirlerini kazandı, kendisini devrime adadı.

1932 yılında Atatürk’ün isteği üzerine Yakup Kadri Karaosmanoğlu ile birlikte Kadro Dergisi'ni çıkarttı. İktisadi devletçiliği savunan toplumcu Kadro dergisinin yazı kurulunda yer alan Şevket Süreyya, bu dönemdeki siyasal ve ekonomik görüşlerini İnkılap ve Kadro adlı kitabında dile getirdi. 1924 yayınlanan Lenin ve Leninizm, 1930 yayınlanan Cihan İktisadiyatında Türkiye, kendi hayat hikayesini de 1959'da yayımladığı Suyu Arayan Adam adlı kitabın da anlattı.

Bu tarihten sonra yoğun bir yazı dönemine girdi. Toprak Uyanırsa adlı romanında bir Anadolu köyünün bir aydının öncülüğüyle kalkınması hikaye ediliyordu. Tek Adam Mustafa Kemal, İkinci Adam, İsmet İnönü'nün hayat hikayesi Menderes'in dramı (1969), Makedonya'dan, Orta Asya ya Enver Paşa adlı biyografi eserleri, kahramanlarının ayrıntılı hayat hikayeleriyle birlikte Birinci Meşrutiyetten günümüze kadar Türk toplumunun geçirdiği değişmeleri ve yaşanan olayları dile getirir.

Şevket Süreyya, çağdaş Türkiye Cumhuriyetinin en büyük yazarlarından biridir tek adam, ikinci adam ve Enver Paşa kitaplarında Osmanlı imparatorluğunun son dönemini ve yeni kurulan Türkiye cumhuriyetinin ilk yıllarını ve 1960'lı yıllara kadar varan Türkiyeyi dönemin liderleriyle çok iyi incelemiştir.

Çeşitli dönemlerde farklı ideolojileri savunan Aydemir, ülkesinin kurtuluşu ve ilerlemesi gibi temel bir hedefe sahipti. Gençliğinde Turancı; 1920-1927 yılları arasında Türkiye Komünist Partisi yöneticisi; 1927 sonrasında Kemalist rejimin savunucusu ve kuramcısı olarak çalıştı.

Batum'da bir öğretmen arkadaşının kız kardeşi ile evlendi ve bu evliliği ömrünün sonuna kadar sürdürdü.

Şevket Süreyya, 25 Nisan 1976 tarihinde Ankara'da öldü.

Şevket Süreyya Aydemir Eserleri - Kitapları

Tek Adam (Mustafa Kemal Atatürk'ün Hayatı) - 3 cilt
İkinci Adam (İsmet İnönü) - 3 cilt
Makedonya'dan Ortaasya'ya Enver Paşa - 3 cilt
Suyu Arayan Adam (otobiyografi)
Menderes'in dramı? (biyografi)
İnkılap ve Kadro (makale)
Lenin ve Leninizm (ortak kitap)
Cihan İktisiyadında Türkiye (inceleme-araştırma)
İktisad Mücadelesinde Köy Muallimi (makale)
Halk İçin İktisad Bilgisi (makale)
Türkiye Ekonomisi (inceleme-araştırma Ders Kitabı)
Toprak Uyanırsa (roman)
İhtilalin Mantığı ve 27 Mayıs İhtilali (inceleme)
Kahramanlar Doğmalıydı (roman)
Kırmızı Mektuplar ve Son Yazılar (mektup - makale)
Lider ve Demegog (inceleme)