Ortaokulu Mersin’de bitiren Nevit Kodallı, 1939 yılında Ankara Devlet Konservatuarı Kompozisyon bölümüne girdi. Necil Kazım Akses ile kompozisyon, Ferhunde Erkin’le piyano, Ernst Preatoriusve Hasan Ferit Alnar’la teori ve müzik tarihi çalıştı.
Beste yapmaya konservatuardaki öğrencilik yıllarında başlayan Kodallı'nın bir konserde seslendirilen ilk eseri 1942 yılında konservatuaron son sınıfında iken piyano için yazdığı ve aynı yıl Bülent Arel tarafından seslendirilen "Ballad"'dır. Öğrencilik yıllarında piyanonun yanı sıra viyola, alto saksafon ve bağlama çalmayı öğrendi. Ancak asıl çalgısı piyano idi ve ilk bestelerini de piyano için besteledi. 1945 yılında sınıf atlama sınavı için bestelediği "Yaylı Çalgılar İçin Altılı", ertesi yıl Ankara Radyosu'nda seslendirildi. Öğrenciliği sırasında bestelediği eserler arasında büyük senfoni için "Do Majör Senfoni" (1946), yedi şiir üzerine yazdığı "7 poem" (1947) adlı eserler yer alır.
Konservatuarın ileri devresini 1947’de bitiren besteci, 1948’de Milli Eğitim Bakanlığı’nın açmış olduğu Avrupa Konkuru’nu birincilikle kazandı ve devlet bursuyla Fransa’ya gönderildi. Paris’te Ecole Normale'de Musique’de Arthur Honegger’in kompozisyon, Jean Fornet’nin orkestra şefliği öğrencisi olarak çalışan Kodallı, ayrıca Nadia Boulanger’den özel dersler aldı.
Paris’te çok verimli bir dönem geçiren Kodallı’nın 1946'da bestelediği orkestra suiti, 1948'de Prag Senfoni Orkestrası tarafından seslendirildi. Paris'te tamamladığı "1. Senfoni", 1950'de Ankara'da Cumhur Filarmoni Orkestrası tarafından, 1949’da yine Paris’te şan ve piyano için bestelediği “Pastiches” (Benzetmeler) adlı eseri Aydın Gün tarafından Paris Radyosu’nda, "Yaylı Çalgılar için Sinfonietta" adlı eseri 1950'de Darmstad Opera Orkestrası tarafından seslendirildi. Hocası Ferhunde Erkin'e ithaf ettiği piyano eserini 1950 yılında tamamlayan besteci, Atatürk için bir oratoryo besteleme düşüncesi ile konservaturda edebiyat öğretmeni olan Cahit Külebi'den bir oratoryo metni istedi. Paris'teki öğrencilik döneminin sonunda kendisine ulaşan metni bestelemeyi 1951 sonlarında tamamladı.
Kodallı, 1953 yılında Türkiye'ye döndü ve Ankara Devlet Konservatuarı’nda kompozisyon öğretmenliğine getirildi. O yıl, Atatürk’ün naaşının Etnografya Müzesi’nden Anıtkabir’e nakli törenlerinde Cahit Külebi’nin bir şiiri üzerine bestelediği Atatürk Oratoryosu ilk kez seslendirildi. 1994 yılında kadar görev yaptığı konservatuarda öğretmen olarak çağdaş Türk kompozitörlerden Doç.Turgay Erdener başta olmak üzere bir çok ünlü bestecinin yetişmesini sağladı. 1989 – 1993 arasında okulun müzik ve müzikoloji bölümü başkanlığı yaptı.
1954 yılında Yapı Kredi Bankası’nın açtığı yarışmayı şan ve piyano için bestelediği “2 Lied” adlı eseri ile kazandı. Aynı yıl Orhan Asena’nın Gılgamış Destanı’ndan esinlenerek yazdığı, Cüneyt Gökçer’in sahneye koyduğu “Tanrılar ve İnsanlar” adlı tiyatro eserine sahne müziği yazdı. O yıl ayrıca Ankara Devlet Opera ve Balesi’nde orkestra şefi olarak görev yaptı.
1955 yılında Ankara Devlet Konservatuarı’ndaki görevinden geçici olarak izin aldı ve Ankara Devlet Tiyatrosu’nda çalışmaya başladı. Bu kurumdaki görevi sırasında 250’yi sahne müziği yazarak bunların seslendirilmesini üstlendi. Bu çalışmalar ona opera bestelemek için gerekli deneyimi kazandırdı.
1955 – 1991 yılları arasında Ankara Devlet Opera ve Balesi’nde orkestra şefliği yaptı. Operada idari görevler de aldı. 1971 – 1981 yılları arasında Devlet Balesi’nde yönetmenlik yaptı.
Besteci, ilk özgün operası Van Gogh’u 1956’da tamamladı. Eser, 1957’de sahnelendi. 1958’de Antigone adlı tiyatro eseri için bale-pandomim müziği yazdı; ancak eser sahnelenmedi.
1960 yılında Olcay Şıhman ile evlendi. Bu evlilikten Nihat (1962) ve Murat (1967) adlı iki oğlu dünyaya geldi. Nihat Kodallı tıp doktoru olurken, Murat Kodallı babası gibi meslek olarak müziği seçti.
Gılgamış Operası’nı 1960 yılında bestelemeye başlayan Kodalı, 1963 yılında eseri tamamladı; 1964 yılında ilk sahnelenişi gerçekleşti.
1967’de tekrar çalgı müziğine yöneldi. “İkinci Yaylı Sazlar Kuvarteti"’ni ve Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası’nın siparişi üzerine “Telli Turna Suiti”’ni besteledi.
“Ebru” adlı piyano kanteti (1971), “Anıtkabir” ve ”Sultanahmet” adlı ses ve ışık gösterileri için müzikler (1972), “Güzelleme Suiti” (1973), “Cumhuriyet Kantatı” (1973), “Hürrem Sultan Balesi” (1976) , "Viyolensel Konçertosu” (1983) çalgı müziği alanındaki başlıca yaratılarıdır.
1981 yılında Devlet Sanatçısı ünvanı verilen Nevit Kodallı, 1985 yılında profesörlüğe yükseldi. 1980 yılından itibaren Çukurova Üniversitesi bünyesinde Kompozisyon Bölümü Kurulması için çabaladı ve 1989’da bölümün açılmasını sağladı. Aynı yıl Ankara’da Polifonik Korolar Derneği’ni kurdu.
Emekli olduktan sonra Mersin’e yerleşerek Çukurova Devlet Konservatuarı’nda dersler verdi ve Mersin Filarmoni Derneği’nin danışmanlığını yaptı. Sanatçı, 1997'de Sevda-Cenap And Vakfı tarafından "Onur Ödülü Altın Madalyası" ile ödüllendirildi. Erdoğan Okyay tarafından hakkında "Nevit Kodallı: Türkülerden Orotaryoya" (1998), Evin İlyasoğlu tarafından Mersin'den Yükselen Çağdaş Bir Ses: Nevit Kodallı adlı kitap yazılmıştır.
Nevit Kodallı, 1 Eylül 2009'da kalp krizi nedeniyle hayatını kaybetti. Cenazesi, Mersin Asri Mezarlığı'na defnedildi.
Mersin Güzel Sanatlar Lisesi'ne bestecinin adı verilmiştir. Mersin Polifonik Korolar Derneği tarafından 1998'den bu yana düzenlenen Çoksesli Korolar Festivali, Nevit Kodalı'nın adını taşır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder