Rıfat Ilgaz Kimdir? Biyografi

Rıfat Ilgaz, 7 Kasım 1911 yılında Kastamonu'nun Cide ilçesinde doğdu. Ortaokuldayken liseye devam edip üniversite okumak istemesine ve öğretmenlerinin bu konuda onu desteklemesine rağmen babasının vefatı nedeniyle Kastamonu Muallim Mektebi'ne (öğretmen okulu) girdi.

Mezun olduktan sonra Gerede ve Akçakoca'da ilkokul öğretmenliği yaptı. 1932'de kızı Gönül doğduktan sonra, Gümüşova'ya başöğretmen olarak atandı. 1933 yılında askere alındı. 1936'da Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Edebiyat bölümüne girdi ve 1938 yılında mezun oldu. Mezuniyetinden sonra Adapazarı'na atanan Rıfat Ilgaz, verem hastalığına yakalandığı için öğretmenlik yapamadan buradan ayrıldı ve İstanbul Yakacık Sanatoryumuna yattı.

İstanbul'dayken hem Karagümrük Ortaokulu'nda Türkçe öğretmenliği yapıyor hem de fakültede felsefe okuyordu. II. Dünya Savaşı'na denk gelen bu dönemler daha sonra edebiyatında da oldukça etkili oldu. Örneğin savaş Karartma Geceleri romanının arka planında yoğun olarak hissedilmektedir. 1943 yılında Karagümrük Ortaokulunda bir öğretmenle kavga ettiği için Nişantaşı'na sürüldü. Aynı yıl ağabeyinin de bulunduğu Tosya'da deprem olunca oraya gitti ve daha sonra izlenimlerini gazetede yazdı. Ayrıca bir de bu deneyimi yansıtan Tosya Zelzelesi şiirini yazdı.

1944'ün Ocak ayında yayınladığı Sınıf kitabıyla adliyeler ve hapishaneyle tanışmış oldu. Bir süre saklanan Ilgaz, 24 Mayıs 1944 tarihinde Birinci Şubeye teslim oldu. 6 aya çarptırılan yazar, hapishaneden çıktığında hem öğrenciliğini hem de öğretmenliğini kaybetmişti. Sağlığı da oldukça bozulan Ilgaz, Heybeliada Sanatoryumuna yattı. 1946 yılında öğretmenliğe kısa bir süreliğine dönse de, sonunda 1947'de temelli olarak bu şansı kaybetti. Bununla birlikte sanatoryuma yatabilme hakkını da kaybetmiş oluyordu.

Hayatı dergi ve gazetecilik ile şiir yazarak geçiyordu. 1953 yılında devam kitabı da toplatıldı ve yazar hakkında soruşturma açıldı. 27 Mayıs'tan hemen önce gönderilmesi planlanan sürgünden 27 Mayıs 1960 askeri darbesi ile kurtuldu. 1966 yılında Rıfat Ilgaz'ın oyunlaştırdığı Hababam Sınıfı romanı Ulvi Uraz Tiyatro Topluluğu tarafından sahnelendi. Aynı oyun 1969 yılında İstanbul Tiyatrosu'nda sahneye kondu. Aynı yıl Çatal Matal oyunu da Ankara Sanat Tiyatrosu'nda sahnelendi.

1971'de kızı Defne doğdu. Aynı yıl Basın Şeref Kartı aldı. Bu yıl ayrıca Sınıf Yayınları'nı kuran yazar kendi kitaplarını yayımlamaya başladı. İlk denendiğinde sansüre takılan Hababam Sınıfı, Umur Bugay'ın senaryosuyla sansürden geçti ve Ertem Eğilmez'in yönetmenliğinde çekildi. Fakat yazar bu durumdan hoşnut değildi, çünkü sansürden geçmeyi başaran senaryo eserin bütün toplumsal eleştirilerinden arıtılmış ve sadece eğlencelik bir komedi haline getirilmişti.

Filmin başarısından sonra 6 film daha yapıldı. 1974'te emekli olan Rıfat Ilgaz, Cide'ye yerleşti. 12 Eylül 1980 döneminde Cide'de bulunan Rıfat Ilgaz, sürekli tehdit ya da rahatsız ediliyordu. Örneğin, bir gün oturduğu evin karşısındaki binaya Rıfat Ilgaz evden atılmadığı takdirde evin taranacağına dair not asılır.

28 Mayıs 1981 gecesi Rıfat Ilgaz, Yıldız Karayel romanını yazmaktayken gözaltına alındı. Gözleri bağlanarak ve zincirlenerek merkeze kadar yürütülen Rıfat Ilgaz, Kastamonu, Et Balık Kurumu mezbahasından bozma hapishaneye kondu. Doktor muayenesi isteyerek hastalığını kanıtlayınca jandarma tarafından Ballıdağ Sanatoryumuna yatırıldı. Gözaltına alınmasının belirli bir nedeni zaten bulunmamaktaydı ve genel sorgudan sonra serbest bırakıldı. Oğlu Aydın Ilgaz ile yaşamak üzere İstanbul'a döndü.

Öncelikli olarak şiir ve öykü olmak üzere yazmaya devam etti. Adına etkinlikler ve festivaller düzenlendi. Fikri Sağlar'ın Kültür Bakanlığı döneminde devlet tarafından bir çeşit itibar iadesi olacak şekilde Kültür Bakanlığı plaketi verildi.

2 Temmuz 1993 tarihinde ki Sivas Madımak Olayında başta yakın dostu Asım Bezirci olmak üzere birçok kişinin katledildiği haberi Rıfat Ilgaz'ı derin üzüntü verdi.

7 Temmuz 1993 tarihinde evinde vefat eden Rıfat Ilgaz, Zincirlikuyu Mezarlığı'na, Asım Bezirci'nin yanına defnedildi.

Rıfat Ilgaz Ödülleri

1982 Madaralı Roman Ödülü - Yıldız Karayel 

1982 Orhan Kemal Roman Armağanı - Yıldız Karayel
1987 Ömer Faruk Toprak Şiir Ödülü - Ocak Katırı Alagöz
1993 Edebiyatçılar Derneği Onur Ödülü.

Rıfat Ilgaz Eserleri

Şiirleri

1943 Yarenlik

1944 Sınıf
1947 Yaşadıkça
1953 Devam
1954 Üsküdarda Sabah Oldu
1962 Soluk Soluğa
1969 Karakılçık
1971 Uzak Değil
1974 Güvercinim Uyur mu
1983 Kulağımız Kirişte

1983 Bütün Şiirleri (9 cilt)
1987 Ocak Katırı Alagöz
1995 Çocuk Bahçesi
2004 Bütün Şiirleri: 1927-1991

Romanları

1957 Hababam Sınıfı

1959-1973 Bizim Koğuş (Pijamalılar)
1969 Karadenizin Kıyıcığında
1972 Halime Kaptan
1974 Meşrutiyet Kırathanesi
1974 Karartma Geceleri
1976 Sarı Yazma
1981 Yıldız Karayel
1984 Apartıman Çocukları
1984 Hoca Nasrettin ve Çömezleri
1987 Hababam Sınıfı İcraatın İçinde

Anı

1982 Yokuş Yukarı

1986 Kırk Yıl Önce Kırk Yıl Sonra
1992 Dördüncü Bölük

Öyküleri

1957 Radarın Anahtarı

1957 Don Kişot İstanbul'da
1962 Kesmeli Bunları
1962 Nerde O Eski Usturalar
1962 Saksağanın Kuyruğu
1965 Şevket Ustanın Kedisi
1969 Garibin Horozu
1972 Altın Ekicisi
1972 Palavra (Don Kişot İstanbul)
1972 Tuh Sana
1972 Çatal Matal Kaç Çatal
1972 Bunadı Bu Adam
1972 Keş
1972 Al Atını
1972 Hababam Sınıfı Uyanıyor
1972 Hababam Sınıfı Baskında
1972 Hababam Sınıfı Sınıfta Kaldı
1982 Rüşvetin Alamancası
1983 Sosyal Kadınlar Partisi
1983 Çalış Osman Çiftlik Senin
1990 Şeker Kutusu

Çocuk Kitapları

Bacaksız Kamyon Sürücüsü

Bacaksız Okulda
Bacaksız Paralı Atlet
Bacaksız Tatil Köyünde
Bacaksız Sigara Kaçakcısı
Öksüz Civciv
Küçük Cekmece Okyanusu
Cankurtaran Yılmaz
Kumdan Betona
Çocuk Bahçesi(Şiir)