Necati Cumalı Kimdir? Biyografi

Necati Cumalı, 13 Ocak 1921 yılında Yunanistan sınırları içinde bulunan o dönemin Rumeli Vilayet-i Celilesine (Manastır'a) bağlı ve Cuma beyleriyle meşhur olanCuma kazasında doğdu. Altı çocuklu ailenin en büyük evladı idi. Ailesi 1923 Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi kapsamında Türkiye'ye göç ederek İzmir'in Urla ilçesine yerleşti.

Ortaöğrenimini 1938’de İzmir Atatürk Lisesi'nde tamamladıktan sonra Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne giren Necati Cumalı'nın ilk şiiri, 1939 yılında Urla Halkevi Dergisi olan "Ocak"'ta "A. N. Acar" ismiyle yayımlandı. Sanatsal değere sahip ilk şiiri ise 1940'ta Varlık dergisinde "Netice" ismiyle yayımlandı. Orhan Veli Kanık, Oktay Rıfat, Cahit Sıtkı Tarancı ve Nurullah Ataç gibi önemli edebiyatçılarla tanıştı ve onların etkisiyle şiirine yön verdi. Çocukluğundan başlayarak hayatında yer alan olayları şiirlerinde konu edindi. Yüksek öğrenimini 1941'de Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde tamamladı.

1941-1942 yılları arasında Ankara'da Toprak Mahsulleri Ofisi'nde çalıştıktan sonra askerlik görevi nedeniyle Ezine'ye gitti. İlk kitabı "Kızılçullu Yolu" 1943'te yayımlandı. Askerlikten döndüğü 1945 yılında Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü'nde çalışmaya başladı. Askerliği sırasında yazdığı şiirleri aynı yıl ''Harbe Gidenin Şarkıları'' adıyla yayımladı. 1945'ten itibaren Ulus gazetesi sanat sayfası, Varlık, Ülkü, Ankara gibi dergilerde sürekli olarak şiirleri yayınlandı. Yayınlanan ilk hikayesi, 1945 yılında Yücel dergisinin yayımladığı "Aysız Geceler" oldu. Ulus gazetesinde şiirlerin yanı sıra hikaye alanındaki ilk denemelerini yayımlamayı sürdürdü. Bir süre Ankara'da Cahit Sıtkı Tarancı ile aynı evi paylaştı. 1949 yılında sahnelenen "Boş Beşik" adlı oyunu ile dikkat çekti.

1949 yılında Ankara’daki görevinden ayrılarak İzmir’e gitti. 1957'ye kadar Urla ve İzmir'de avukatlık ve memurluk yaptı. Güzel Aydınlık, İmbatla Gelen, Güneş Çizgisi adlı şiir kitapları ve "Yalnız Kadın" adlı hikaye kitabı İzmir'de iken yayımlandı. 1955'ten sonra şiir, hikâye, roman çalışmalarını birlikte sürdürdü. Urla ve çevresine ait gözlemleri, avukatlık yıllarında karşılaştığı olaylar ve baktığı davalardan edindiği izlenimlere eserlerine şekil verdi. Özellikle Ege yöresindeki kasaba ve kırsal kesim insanlarının sorunlarının işledi. İlk hikâye kitabı “Yalnız Kadın”, 1955'te yayımlandı. 1956'da İzmir'de "Ara Tiyatro"'yu kurdu ve yöneticiliğini üstlendi. 1957'de “Değişik Gözle” kitabıyla Sait Faik Abasıyanık Hikâye Armağanı'nı kazandı. O yıl avukatlığı bırakarak kendi imkanları ile Paris'e gitti.

1957-1959 yılları arasında Türkiye'nin Paris Büyükelçiliği Basın Ataşeliği'nde çalıştı. Paris yılları "Aşk Duvarı" ve "Zorla İspanyol" gibi bazı oyunlarına ve kimi hikayelerine kaynaklık etti. 1959'da "hayatını edebiyat adamı olarak kazanma" kararıyla yurda döndü; İstanbul'a yerleşti. 1959 - 1963 yıllarında İstanbul Radyosu'nda redaktörlük yaptı. İlk romanı "Tütün Zamanı", 1959'da tefrika edildi.

1960 yılında hariciyeci Berin Teksoy ile evlenen Necati Cumalı, 1963'ten sonra yaşamını roman ve oyun yazarlığı ile sürdürdü. Eşinin işi nedeniyle 1963-1965 döneminde Tel Aviv ve Paris'te bulundu. Necati Cumalı'nın yazdığı bazı yazılar nedeniyle 1966'da eşi Berin Hanım görevinden alınınca İstanbul'a yerleştiler. 1967'den itibaren Makedonya, ABD, Sovyetler Birliği, Bulgaristan İran, Yunanistan, Almanya, Çekoslovakya, Finlandiya'ya yurtdışı geziler yaptı. Bu geziler eserlerinin oluşmasında etkili oldu.

1970 yılında ''Makedonya 1900'' öyküsü ile 2. kez Sait Faik Hikaye Armağanı'nı, ''Yağmurlu Deniz'' adlı kitabıyla TDK 1969 Şiir Ödülü'nü, ''Dün Neredeydiniz'' adlı oyunuyla Kültür Bakanlığı 1981 Tiyatro Ödülü'nü, ''Tufandan Önce'' kitabıyla 1984 Yeditepe Şiir Armağanı’nı, ''Viran Dağlar'' romanı ile 1995'te Orhan Kemal Roman Armağanı, Yunus Nadi Roman Ödülü ve Ömer Asım Aksoy Ödülü'nü kazandı. Türk tiyatrosuna katkılarından dolayı kendisine 2000 yılında Tiyatro Yazarlar Derneği tarafından ''Onur Ödülü'' verildi.

Necati Cumalı, 10 Ocak 2001 tarihinde yakalandığı karaciğer kanserinden kurtulamayarak İstanbul'da vefat etti. Cenazesi, Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.

Ölümünden sonra 2001 yılı “Şiir Büyük Ödülü”’ne değer bulundu ve ödülü eşi Berin Cumalı'ya sunuldu. Urla'da çocukluğunu geçirdiği ve "Anı ve Kültür Evi" olarak ziyarete açılmış İstanbul'un Beşiktaş ilçesinde Vişnezade Şairler Parkı'na heykeli dikilmiştir Urla'da her yıl 10 Ocak'ta anılmaktadır.

Necati Cumalı Eserleri - Kitapları

Öyküleri

1954 Yalnız Kadın

1956 Değişik Gözle
1962 Susuz Yaz
1969 Ay Büyürken Uyuyamam
1976-1978 Makedonya 1900 (Dilâ Hanım)
1976 Kente İnen Kaplanlar
1979 Revizyonist
1979 Yakup'un Koyunları
1981-1991 Aylı Bıçak (Uzun Bir Gece)

Romanları

1959-1971 Tütün Zamanı (Zeliş)
1973 Yağmurlar ve Topraklar
1974 Acı Tütün
1975 Aşk da Gezer
1990 Üç Minik Serçem
1994 Viran Dağlar

Oyunları

1949 Boş Beşik
1959 Mine
1962 Nalınlar
1963 Derya Gülü
1969 Oyunlar 1: Boş Beşik, Ezik Otlar, Vur Emri
1969 Oyunlar 1: Susuz Yaz, Tehlikeli Güvercin, Yeni Çıkan Şarkılar Ya da Juliette
1969 Oyunlar 3: Nalınlar, Masalar, Kaynana Ciğeri
1969 Oyunlar 4: Derya Gülü, Aşk Duvarı, Zorla İspanyol
1973 Oyunlar 5: Gömü, Bakanı Bekliyoruz, Kristof Kolomb'un Yumurtası
1977 Oyunlar 6: Mine, Yürüyen Geceyi Dinle, İş Karar Vermekte
1981 Yaralı Geyik
1983 Dün Neredeydiniz
1990 Vatan Diye Diye
1992 Devetabanı

Şiirleri

Kızılçullu Yolu
Harbe Gidenin Şarkıları
Mayıs Ayı Notları
Güzel Aydınlık
Denizin Yükselişi
İmbatla Gelen
Güneş Çizgisi
Yağmurlu Deniz
Başaklar Gebe
Ceylan Ağıdı
Ay Güneş
Bozkırda Bir Atlı
Yarasın Beyler
Bütün Şiirleri
Aşklar ve Yalnızlıklar, Toplu Şiirleri I
Kısmeti Kapalı Gençlik, Toplu Şiirleri II

Diğer Eserleri

1956 Muzaffer Tayyip Uslu, Şiirleri, Yazıları ve Kendisi için Yazılanlar (inceleme)
1971 Niçin Aşk (deneme)
1976 Senin İçin Ey Demokrasi (deneme)
1978 Yeşil Bir At Sırtında (anı)
1982 Etiler Mektubu (deneme)
1986 Guillaume Apollinaire, Yaşamıi Sanatı ve Şiirleri (inceleme)
1989 Niçin Af? (deneme)

1990 Bağımsızlı ya da Ölüm (senaryo)
1995 Ulus Olmak (deneme)

1998 Şiddet Ruhu (deneme)